Παρασκευή 16 Απριλίου 2010

ΜΗΝ ΠΑΙΖΕΙΣ ΜΕ ΤΑ ΧΩΜΑΤΑ: Η ΧΩΡΙΣ ΗΛΙΚΙΑ ΨΥΧΙΚΗ ΑΠΟΚΟΛΛΗΣΗ ΤΗΣ ΣΤΕΛΛΑΣ ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗ!

Το Μην παίζεις με τα χώματα της Στέλλας Βλαχογιάννη είναι ένα έργο αυστηρώς ακατάλληλο για ευτυχισμένους και απροβλημάτιστους ανθρώπους- απ' τους πρώτους υπάρχουν ευτυχώς πολλοί, απ' τους δεύτερους δυστυχώς ακόμη περισσότεροι. Του δίνουν σάρκα και οστά επί σκηνής τρία ταλαντούχα κορίτσια, η πιο έμπειρη Θεοδώρα Σιάρκου, η Ειρήνη Μουρελάτου και η Σοφία Καραγιάννη. Η τελευταία είναι και η σκηνοθέτιδα της παράστασης μαζί με την Υρώ Μιχαλακάκου. Τη μουσική, χαρούμενη έως ανάλαφρη και σε σοφή κόντρα με το καταθλιπτικό κείμενο, υπογράφει ο Θέμης Καραμουρατίδης, τα δε σκηνικά- κοστούμια, απόλυτα μινιμαλιστικά, ο Νίκος Τσιάμης και η Αγγελική Καραμούτσου αντίστοιχα.
Το έργο της Βλαχογιάννη δανείζεται στοιχεία από το Θέατρο του Παραλόγου, την ψυχανάλυση, ακόμη και την ηθογραφία. Ο χρόνος τεμαχίζεται και οι ήρωες της κάνουν τεράστιες δρασκελιές μέσα σε ηλικίες, εποχές και τόπους. Τα μόνα που δε φαίνονται να λήγουν και συνεπώς να αχρηστεύονται σ' αυτό το τρίπτυχο της ανθρώπινης απελπισίας και της μνήμης που πονάει σαν πυρακτωμένο σίδερο είναι τα ψυχοφάρμακα: αντιψυχωτικά, αντικαταθλιπτικά και ηρεμιστικά που κατανάλωσαν αρχικώς η clochard Έλλη Καραπάνου (Σ. Καραγιάννη), λίγο μετά η γυναίκα (Θ. Σιάρκου) που έθαψε τον αυτόχειρα αδερφό της, αφού νανούρισε ως μωρό παιδί το σχοινί του απαγχονισμού του και στο τέλος η ώριμη γυναίκα που μέχρι να εκτελέσει μιαν επιβεβλημένη αποστολή, φέρνει στο μυαλό της τα μικροαστικά δεινά μιας ολόκληρης ζωής.
Θέλω πίσω την παιδική μου ηλικία φωνάζει η Καραπάνου και σου ματώνει το μυαλό και την καρδιά. Εν συνεχεία, Death walks behind you λένε ουσιαστικά οι συγγενείς και φίλοι που δίνουν χέρι συλλυπητηρίων στη σαλεμένη γυναίκα για τον δικό της άνθρωπο που χάθηκε. Όσο για τη μεγαλοκοπέλα της τρίτης τελευταίας πράξης του δράματος, ακόμη και ο θάνατος των δυναστών της διαψεύδει τον κλασικό ψυχίατρο που θα μιλούσε για την πολυπόθητη λύτρωση και της γεμίζει τον νου με τις πιο δυσάρεστες θύμησες. Όπως ακριβώς τα έγραψε ο Allen Ginsebearg στο Ουρλιαχτό του και τα μετέφρασε ο Παύλος Μάτεσις: ορνιθοσκαλίζοντας, ουρλιάζοντας, ξερνοβολώντας γεγονότα και μνήμες...
Δεν υπάρχει ίχνος περιττού στο θεατρικό λόγο της Βλαχογιάννη. Ο θεατής εισπράττει αποκλειστικά έναν οφέλιμο πυρήνα, χωρισμένο και δεμένο παράλληλα σε τρεις προσωπικές ιστορίες. Τι κι αν σάπισε προ πολλού το φρούτο, εν προκειμένω τα οικογενειακά και κοινωνικά στερεότυπα; Μένει το κουκούτσι, τουτέστιν το κείμενο, να θυμίζει πως υπάρχουν κι άλλα φρούτα που δε σαπίζουν, δεν πετιούνται, δε δηληριάζουν τον άνθρωπο, μόνο τον γεμίζουν ενίοτε με τέρψη. Η Βλαχογιάννη, βέβαια, δεν είναι νευρωτική Βρετανίδα συγγραφέας, συνεπώς τα ψυχοφάρμακα της δεν καταναλώνονται από μια ολόκληρη γενιά άστεγων και άνεργων παιδιών του μετρό. Για τη ζωή της τολμάει να μιλήσει δημόσια, δανειζόμενη αμιγώς ποιητικά στοιχεία, για τα χαμένα χρόνια και τις πληγές του παρελθόντος που αντί να κακοφορμίσουν μετατράπηκαν σε γνήσια αυθόρμητη Τέχνη.
Ήξερα ότι θα δω ένα καλό έργο, γνωρίζοντας προσωπικά τη δημιουργό του, δεν περίμενα όμως τους κόμπους που από ένα σημείο και μετά ήρθαν και κάθισαν μόνιμα στο λαιμό μου, ζητώντας ν' ανέβουν πιο πάνω και να γίνουν δάκρυα. Χαράς, για τη δασκάλα και φίλη που φέτος μας έκανε δώρο πραγματικά μια τέτοια παράσταση; Μπα, μάλλον θλίψης θα ήταν που έβλεπα κι εγώ εκεί μέσα κομμάτια της δικής μου ζωής και άκουγα λόγια, τα οποία -δεν υπάρχει περίπτωση- σίγουρα κάποτε θα' χαν βγει κι απ' τα δικά μου χείλια.
Εκπληκτικές στους ρόλους τους οι τρεις νέες ηθοποιοί. Δύσκολο εγχείρημα αν υποτεθεί πως το κείμενο προσφερόταν για ερμηνευτικές υστερίες, κάτι που δε συνέβη ούτε για μία στιγμή. Προσωπικά αντιπαθώ τις υστερίες των Ελλήνων ηθοποιών, φερμένες κατ' ευθείαν από τα ανούσια τηλεοπτικά τους περάσματα. Φαίνεται, όμως, πως η Καραγιάννη, έχοντας στα χέρια της τον λόγο της Βλαχογιάννη, δούλεψε περισσότερο ως ψυχοθεραπεύτρια μαζί τους και λιγότερο ως κλασική σκηνοθέτιδα.
Εδώ η Σοφία Καραγιάννη με τη Στέλλα Βλαχογιάννη, η σκηνοθέτιδα με τη συγγραφέα. Το παράδοξον της υπόθεσης είναι πως η πρώτη δεν παρέλαβε από τη δεύτερη ένα κανονικό θεατρικό έργο, αλλά επιχείρησε μία απόλυτα λειτουργική σύνθεση κειμένων της, από το αγαπημένο Ιατρείο ασμάτων, την ποιητική συλλογή Η θλίψη του σώματος μέχρι πρωτότυπα ημερολογιακά κείμενα. Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια σε όλα τα κορίτσια της ομάδας, μιας ομάδας που δεν έχει όνομα, ούτε σπίτι, ούτε πατρίδα, άρα και ούτε κρατικές επιχορηγήσεις.
Τα θερμότερα όμως συγχαρητήρια πάνε στη Στέλλα Βλαχογιάννη και μόνο για το Αίμα, το δεύτερο κομμάτι της παράστασης και έναν από τους πιο συγκλονιστικούς θεατρικούς μονολόγους που γράφτηκαν στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια. Τολμήστε να πάτε να δείτε αυτό το έργο. Απλώς διαλέγετε μια Τετάρτη ή μια Πέμπτη, παρκάρετε ένα ωραίο ανοιξιάτικο βράδυ το αυτοκίνητο σας έξω από το θέατρο Βασιλάκου, Πλαταιών και Προφήτου Δανιήλ, μετά δίνετε μόνο 12 ευρώ στην ταμία και τέλος κάθεστε στις θέσεις σας και για μιάμισι ώρα παλεύετε λυσσαλέα με τους δαίμονες της ψυχής σας. Πονάει πολύ, προειδοποιώ, αλλά κάνει και καλό την ίδια στιγμή! Ένα ραντεβού με τον τρελογιατρό είναι το Μην παίζεις με τα χώματα, δίχως ιατρικά απόρρητα- εφόσον η συγγραφέας εξετέθην πλήρως- και με μπόλικο μαύρο χιούμορ που βάζει φρένο τελευταία στιγμή στην τραγική αυτοκαταστροφή θεατρίνων και κοινού.

10 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Μπράβο Αντώνη! Πολύ δυνατή ανάλυση για μια εξαιρετική παράσταση. Όπως το είπες..ψυχοθεραπευτική. Λυτρωτική, ανθρώπινη και εμπνευσμένη.
Παναγιώτης

Jirashimosu είπε...

Όταν βγήκα από την παράσταση δεν ήθελα να γράψω τίποτα. Συνειδητά κι απόλυτα. Ακόμα και σήμερα δεν θέλω να πω ούτε λέξη για το μην παίζεις με τα χώματα.

Διαβάζοντας το κείμενο σου με έπιασα να χαμογελώ γιατί αν αποφάσιζα να γράψω κάτι, πάνω-κάτω τα ίδια θα έλεγα. Ευχαριστώ λοιπόν που το έκανες για μένα.

Να πω πως εγώ που τα δάκρυα και το θέατρο τα έχω διαχωρίσει -λόγω τριβής- από τις πρώτες παραστάσεις της εφηβείας μου, στην παράσταση με έπιασα να δακρύζω.

Κι αυτό σημαίνει ότι η γιατρός έχει βρει άλλο ένα μέτωπο να μας απογυμνώνει.

Ειλικρινά όποιος δεν το δει θα χάσει.

Αλέκος Πατέρας είπε...

Δεν το ήξερα το μπλοκ σας, το έμαθα σήμερα από το εκπληκτικό άρθρο σας για τον Ξυδού στην εφημερίδα Δρόμος της Αριστεράς. Ό,τι καλύτερο γράφτηκε για τον αδικοχαμένο ροκά καλλιτέχνη. Θα σας παρακολουθώ
Με εκτίμηση
Αλέκος Πατέρας

BOSKO είπε...

Παναγιώτης...
εσύ ήσουν εκεί και ξέρεις, χαίρομαι παρ' όλα αυτά που συμφωνείς με το κείμενο μου.

BOSKO είπε...

Jirashimosu...
εγώ θα' λεγα, Γεράσιμε, να γράψεις κάτι. Προσωπικά πάντα διαβάζω τις ανταποκρίσεις- σκέψεις σου από μία παράσταση, μία ταινία, μία συναυλία. Πόσω μάλλον που εδώ η συγγραφέας είναι δικός μας άνθρωπος και της αξίζει με το παραπάνω από την παραμικρή αναφορά μέχρι τη μεγαλύτερη ανάλυση.
σ' ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια!

BOSKO είπε...

Αλέκος Πατέρας...
ναι, είδατε, οι επικήδειοι είναι η ειδικότητα μου τελευταία!
σας ευχαριστώ για την επίσκεψη και να σχολιάζετε όποτε θέλετε!
χαρά μου!

Angel ^j^ είπε...

Αντώνη μου τα είπες όλα ..
Μόνο δυό σκέψεις μου θάθελα να μοιραστώ εδώ γιατί δε σου κρύβω πως αν και έχουν περάσει ήδη δυό μέρες απ την παράσταση ακόμα αποδελτιώνω λόγια, σκηνικό, σκηνοθεσία, παίξιμο ..
Τα κορίτσια μετά την παράσταση μίλαγαν ντροπαλά σχεδόν απολογητικά για τη low budget παραγωγή και το λιτό σκηνικό .. Μα κάποιος έπρεπε να τους πει πόσο ευρηματικό ήταν το στήσιμο .. Πόσο απόλυτα εναρμονισμένο ήταν το συμπυκνωμένο σκηνικό σ΄ένα μπαούλο με μία βαλίτσα μέσα του με τον συμπυκνωμένο λόγο του κειμένου .. Νομίζω πως οποιοδήποτε επιπλέον αντικείμενο επί σκηνής θα αντιμάχονταν τη δυναμική του λόγου …
Κι αυτό μόνο όποιος δει την παράσταση μπορεί να το καταλάβει …
Το παίξιμο και των τριών ηθοποιών αυστηρά προσηλωμένο στη δραματουργική απόδοση του λόγου αλλά και κάποιες στιγμές … ευφυέστατα αυτοσχεδιαστικό …
Και τι να πω για το Λόγο.. Συμπυκνωμένος σαν κουκούτσι δίχως χυμούς και δίχως σάρκα .. μονάχα ένα σκληρό κουκούτσι που σου κάθεται ίσα στο μυαλό ψάχνοντας έδαφος και προϋποθέσεις στα δικά σου όμορα βιώματα για να ριζώσει, να βλαστήσει μέσα σου και να καρπίσει τα δικά σου αδιέξοδα, τις δικές σου αγωνίες.. Να μεταβολιστεί σε δικές σου διεξόδους και ν΄ ανακαλύψει κρυμμένες –ή ανομολόγητες οάσεις στις προσωπικές σου ερήμους …
Όχι, αυτός ο λόγος δεν ήταν της Βλαχογιάννη .. Η Βλαχογιάννη τον έκλεψε απ΄ τις εσωτερικές κουβέντες μας τα βράδια πριν από δύσκολο ύπνο .. Και καλά έκανε δηλαδή γιατί από μόνοι μας θα τον καταδικάζαμε στην ασφυξία των συλλογισμών και στη συνένοχη σιωπή που δεν τολμάμε να επικοινωνήσουμε ..
Σας ευχαριστούμε κα Βλαχογιάννη που ..'κραυγάσατε' για λογαριασμό μας ..

Σίγουρα η παράσταση αυτή χρήζει πολλαπλών .. αναγνώσεων ..

BOSKO είπε...

Angel ^j^...
το κείμενο σου είναι υπέροχο ως δομή και ως περιεχόμενο!
φανερώνει πόσο σου άρεσε και πόσο στο πετσί σου και στο μυαλό σου μπήκε για τα καλά η παράσταση που είδαμε!
σ' ευχαριστούμε!

themis είπε...

Αγαπητέ Αντώνη.Συγχαρητήρια για την υπέροχο αυτό κείμενο.Ως μέλος αυτού του εγχειρήματος (εστω και δευτερευουσης εν προκειμενω σημασίας) ομολογώ οτι πολύ την έχω ψωνισει με αυτήν την παράσταση. :-)

BOSKO είπε...

themis...
και καλά κάνεις, κύριε συνθέτα μου! να ένας σοβαρός λόγος, λοιπόν, για να την ψωνίσει κανείς!
άσε που κάθε άλλο παρά δευτερευούσης σημασίας είναι η συμβολή σου στην παράσταση. Φαντάζεσαι, λόγου χάριν, μιαν άλλη μουσική, πομπώδη και τάχα μου βαθυστόχαστη; ενώ εσύ άφησες χώρο στο κείμενο και στις ερμηνείες, ερχόμενος σε δημιουργική κόντρα- όπως λέω- με το γενικό κλίμα και ύφος του έργου.